(Houtsnede van de hand van Wim De Cock)
Weinig Vlamingen, ook Vlaamse of Dietse nationalisten, lezen de betere poëzie, die er nog altijd is, ook die met weerbare, volksverbonden inslag. Slechts een luttel aantal van onze betere Vlaamse -juister: Zuid-Nederlandse- dichters met nationalistische overtuiging drukt dat ook uit in zijn (haar) verzen. Bovendien vinden wij, volkse dichters, weinig of geen weerklank in het huidige onderwijs in Vlaanderen, dat nauwelijks aandacht besteedt aan geschiedenis en letterkunde, laat staan aan - goede- poëzie.
Twee van de grootsten uit de Vlaamse heropstanding in de 20ste eeuw zullen we dit jaar herdenken, tijdens het Vlaams-Nationaal Zangfeest en tijdens de IJzerwake: dichter Anton van Wilderode, die op 15 juni 1998 -dus dit jaar tien jaar geleden- in Sint-Niklaas overleed en, verder in het verleden, Ernest van der Hallen, jeugdbezieler en schrijver van poëtisch proza - denk aan 'De Wind Waait', 'Vertelsels in juni' en 'Sprookjes uit de zomernacht' -, reisverhalen en vormende brieven. Deze volbloed Lierenaar en vriend van Felix Timmermans, overleed op 24 februari 1948, nog geen vijftig jaar oud! Dit jaar is het zestig jaar geleden dat die zachtzinnige en ingoede mens, pelgrim en kunstenaar, die op Vlaams-Nationaal, zedelijk, artistiek en religieus gebied een ongewone boodschap voor een algehele volksverheffing voorhield, overleed. Dit vroege overlijden was te wijten aan zijn broze gezondheid met astma, eeuwige tandpijn en een zware buikvliesontsteking, die hem ten slotte het leven kostte. Dat laatste was mede het gevolg van de mishandeling die hij, in de bittere repressiedagen van september 1944 en de maanden die daarop volgden, moest ondergaan, nadat rijkswachters hém hadden meegetroond toen ze zijn broer Alfred, oorlogsburgemeester van Lier, niet thuis aantroffen. Duitsgezind was "de Nest" geenszins, wel lid van een Vlaamsgezind kunstenaarsgenootschap. Maar, alle lezers van dit gebied wéten het of moeten het weten: niet Duitsgezindheid, maar Vlaamsgezindheid was dé reden voor de vervolging van de besten van ons volk: schrijvers, beeldende kunstenaars en musici!
Omdat ook Anton van Wilderode dit jaar met veel piëteit moet worden herdacht, neem ik hier het gedicht op dat hij schreef, ontroerd door de pijnlijke en nakende doodsstrijd van de puurste bezieler van de bewuste jeugd van Vlaanderen in het interbellum -die heel talrijk was geweest- nadat hij de stervende Ernest een bezoek had gebracht in Lier. De dichter kende de raadsman van de studenten uit zijn AKVS-tijd (de jaren 1930 in Sint-Niklaas) en ging hem met twee vrienden bezoeken. Ondertussen schreef een andere vriend, toondichter Ignace de Sutter, één der beroemdste en meest gezongen liederen van de Lage Landen: het "Lied van mijn Land", op het weemoedige gedicht van Anton van Wilderode! Een wonderlijk toeval dat dit ontroerend lied ontstond juist toen de tekstdichter bij het sterfbed van Ernest van der Hallen stond. Toeval? Wellicht een samenvloeien van drie verwante scheppende geesten....
HET BEZOEK
-------------------------
"Nu wordt het lente" zeiden wij, en keken
vertederd naar het raam. Het koele licht
lag tot een smalle wimpel op zijn deken.
Maar het was winter in zijn wit gezicht.
Wij wisten hoe zijn geest nog werd bewogen
door de bekommering van een schoon getob.
Hij fluisterde. En wij, over het bed gebogen,
vingen de vlinders van zijn woorden op
en droomden van een weerzien op de heide,
"als gij genezen zijt" en wij gedrie
onder de regen van de bloesems rijden
door dit schoon land van gras en poëzie...
Weer waait een voorjaar zonder weerga open
waarin de tuilen van de bomen staan.
Hier zijn de vrienden die vereenzaamd lopen
en die, alléén, naar Scherpenheuvel gaan.
1948 (uit 'In al begonnen Vrede, 1993)
Wie meer wil weten over en lezen van Van der Hallen, kan ik mijn lezing voor de artistieke "Ex Libris-kring" in taverne Rochus, bij de kerk in de Sint-Rochusstraat in Deurne-Zuid, die de Boekenberglei met de Herentalsebaan verbindt, aanbevelen: op woensdag 6 februari e.k. Verder kan je van de auteur van deze blog, "Brederode", in 't Pallieterke, ergens op een woensdag van februari, een ruim artikel lezen.
Ik besluit dit vrij lange "hoofdstuk" - eerst en vooral opnieuw met dank aan de behulpzame geestverwant Björn Roose! - met twee, altijd en zeker ook nu - toepasselijke citaten van Nest van der Hallen:
"In zover heeft men de levensdrift van dit volk reeds lamgelegd, dat enkel een harde, bittere slag en een bits ingrijpen in zijn sloom leven het nog een kans tot leven gunnen."
"Ik ben overtuigd dat de hoop en de droom van zoveel duizenden die sedert tientallen jaren het beste van hun krachten en vaak zelfs hun leven hebben gegeven aan de zaak van hun volk, nooit tot een volledig failliet kan worden."
Weinig Vlamingen, ook Vlaamse of Dietse nationalisten, lezen de betere poëzie, die er nog altijd is, ook die met weerbare, volksverbonden inslag. Slechts een luttel aantal van onze betere Vlaamse -juister: Zuid-Nederlandse- dichters met nationalistische overtuiging drukt dat ook uit in zijn (haar) verzen. Bovendien vinden wij, volkse dichters, weinig of geen weerklank in het huidige onderwijs in Vlaanderen, dat nauwelijks aandacht besteedt aan geschiedenis en letterkunde, laat staan aan - goede- poëzie.
Twee van de grootsten uit de Vlaamse heropstanding in de 20ste eeuw zullen we dit jaar herdenken, tijdens het Vlaams-Nationaal Zangfeest en tijdens de IJzerwake: dichter Anton van Wilderode, die op 15 juni 1998 -dus dit jaar tien jaar geleden- in Sint-Niklaas overleed en, verder in het verleden, Ernest van der Hallen, jeugdbezieler en schrijver van poëtisch proza - denk aan 'De Wind Waait', 'Vertelsels in juni' en 'Sprookjes uit de zomernacht' -, reisverhalen en vormende brieven. Deze volbloed Lierenaar en vriend van Felix Timmermans, overleed op 24 februari 1948, nog geen vijftig jaar oud! Dit jaar is het zestig jaar geleden dat die zachtzinnige en ingoede mens, pelgrim en kunstenaar, die op Vlaams-Nationaal, zedelijk, artistiek en religieus gebied een ongewone boodschap voor een algehele volksverheffing voorhield, overleed. Dit vroege overlijden was te wijten aan zijn broze gezondheid met astma, eeuwige tandpijn en een zware buikvliesontsteking, die hem ten slotte het leven kostte. Dat laatste was mede het gevolg van de mishandeling die hij, in de bittere repressiedagen van september 1944 en de maanden die daarop volgden, moest ondergaan, nadat rijkswachters hém hadden meegetroond toen ze zijn broer Alfred, oorlogsburgemeester van Lier, niet thuis aantroffen. Duitsgezind was "de Nest" geenszins, wel lid van een Vlaamsgezind kunstenaarsgenootschap. Maar, alle lezers van dit gebied wéten het of moeten het weten: niet Duitsgezindheid, maar Vlaamsgezindheid was dé reden voor de vervolging van de besten van ons volk: schrijvers, beeldende kunstenaars en musici!
Omdat ook Anton van Wilderode dit jaar met veel piëteit moet worden herdacht, neem ik hier het gedicht op dat hij schreef, ontroerd door de pijnlijke en nakende doodsstrijd van de puurste bezieler van de bewuste jeugd van Vlaanderen in het interbellum -die heel talrijk was geweest- nadat hij de stervende Ernest een bezoek had gebracht in Lier. De dichter kende de raadsman van de studenten uit zijn AKVS-tijd (de jaren 1930 in Sint-Niklaas) en ging hem met twee vrienden bezoeken. Ondertussen schreef een andere vriend, toondichter Ignace de Sutter, één der beroemdste en meest gezongen liederen van de Lage Landen: het "Lied van mijn Land", op het weemoedige gedicht van Anton van Wilderode! Een wonderlijk toeval dat dit ontroerend lied ontstond juist toen de tekstdichter bij het sterfbed van Ernest van der Hallen stond. Toeval? Wellicht een samenvloeien van drie verwante scheppende geesten....
HET BEZOEK
-------------------------
"Nu wordt het lente" zeiden wij, en keken
vertederd naar het raam. Het koele licht
lag tot een smalle wimpel op zijn deken.
Maar het was winter in zijn wit gezicht.
Wij wisten hoe zijn geest nog werd bewogen
door de bekommering van een schoon getob.
Hij fluisterde. En wij, over het bed gebogen,
vingen de vlinders van zijn woorden op
en droomden van een weerzien op de heide,
"als gij genezen zijt" en wij gedrie
onder de regen van de bloesems rijden
door dit schoon land van gras en poëzie...
Weer waait een voorjaar zonder weerga open
waarin de tuilen van de bomen staan.
Hier zijn de vrienden die vereenzaamd lopen
en die, alléén, naar Scherpenheuvel gaan.
1948 (uit 'In al begonnen Vrede, 1993)
Wie meer wil weten over en lezen van Van der Hallen, kan ik mijn lezing voor de artistieke "Ex Libris-kring" in taverne Rochus, bij de kerk in de Sint-Rochusstraat in Deurne-Zuid, die de Boekenberglei met de Herentalsebaan verbindt, aanbevelen: op woensdag 6 februari e.k. Verder kan je van de auteur van deze blog, "Brederode", in 't Pallieterke, ergens op een woensdag van februari, een ruim artikel lezen.
Ik besluit dit vrij lange "hoofdstuk" - eerst en vooral opnieuw met dank aan de behulpzame geestverwant Björn Roose! - met twee, altijd en zeker ook nu - toepasselijke citaten van Nest van der Hallen:
"In zover heeft men de levensdrift van dit volk reeds lamgelegd, dat enkel een harde, bittere slag en een bits ingrijpen in zijn sloom leven het nog een kans tot leven gunnen."
"Ik ben overtuigd dat de hoop en de droom van zoveel duizenden die sedert tientallen jaren het beste van hun krachten en vaak zelfs hun leven hebben gegeven aan de zaak van hun volk, nooit tot een volledig failliet kan worden."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten